ریسک شهرنشینی در شهرهای مدرن

۳ ابر ریسک شهرنشینی در شهرهای مدرن و پرچالش جهان از کدام مسیر مهار می شود؟

راه حل اینترنتی سه ریسک شهری

سه ابرریسک شهرهای امروزی با مسیری که شهرداران کلان شهرهای مدرن و البته پرچالش برای مهار آنها انتخاب کرده اند، کنترل پذیر می شود. گروهی از شهرداران در اروپا و آمریکا با این منطق که «چالش ها به خصوص در حوزه ترافیک و محیط زیست فقط با نوآوری توسط شرکت های نوپای دارای انگیزه خلق ایده، قابل رفع شدن است»، برنامه جلب و پشتیبانی از استارت آپ های شهری را به اجرا درآورده اند. در این برنامه، هدف هوشمندتر شدن خدمات شهری است. کمیته هایی در شهرداری ها تشکیل شده که به ۸ شکل از ورود استارت آپ ها به مسائل و پروژه های شهری پشتیبانی می کند.

شهرداران شهرهای مدرن و البته پرچالش جهان در مواجهه با سه ابرریسک شهرنشینی که در همه مناطق شهری دنیا برای شهروندان دردسر درست کرده است، یک راه حل نو انتخاب کرده اند که جواب داده است.

• شتاب رشد جمعیت شهری
• کمبود و کهنه بودن خدمات و امکانات شهر
• و محیط زیست ضدزندگی

اضلاع مثلث ریسک شهرهای آینده است که گروهی از شهرداران توانسته اند شهر تحت مدیریت شان را از مسیر منتهی به این موانع خارج کنند. شهرداران آینده نگر جهان برای مهار ریسک های موجود و آتی شهرها، «نهاد ویژه» برای «جذب استارت آپ های شهری و کمک به تولد بیشتر این نوع کسب وکارهای نوآور» در درون مدیریت شهری تشکیل داده اند. بررسی های «دنیای اقتصاد» از الگوی کاری شهرداران استارت آپ گرا در دنیا نشان می دهد که این گروه از مدیران شهری حقیقتی را پذیرفته اند که بر اساس آن «نسل جدید نیاز شهرها به خدمات حمل و نقل، هوای پاک، بازیافت زباله و آب، با ابزارها و شرکت های قدیمی قابل پاسخ نیست و به جای تکیه بر شرکت های بزرگ و بالغ که انگیزه ای برای رویارویی با مسائل جدید ندارند باید روی شرکت های نوپای ایده پرداز که با هدف نوآوری ایجاد شده اند، حساب کرد.»

شهرداران استارت آپ گرا در گام اول، این باور ذهنی را در خود تقویت کرده اند و در گام دوم بدون آنکه در برابر ورود شرکت های استارت آپ به حوزه های شهری منفعل عمل کنند، حرکت نخست را آنها انجام داده اند. در پایتخت های مدرن جهان، پیش از آنکه استارت آپ های شهری به شهرداری ها مراجعه کنند، این مدیریت شهری است که با تشکیل کمیته های ویژه کار «شناسایی، جذب، تشویق و پشتیبانی» از کسب و کارهای نوپا و نوآور را انجام می دهد.  شهرهایی که بخش قابل توجهی از خدمات شهری در آنها به شکل هوشمند و سوار بر استارت آپ ها به شهروندان ارائه می شود، تعریف جدیدی از حمایت شهرداری در آنجا وجود دارد. مدیران شهری در نیویورک، لیسبون و لندن به ۸شکل از شرکت های استارت آپ پشتیبانی – حمایت غیرمستقیم- می کنند. محور پشتیبانی ها شامل تامین فضای کار و منابع است اما منابع در قالب مشوق ها و به شکل غیرمستقیم و تا حد امکان از طریق معرفی سرمایه گذار به استارت آپ ها، در اختیار این شرکت ها قرار می گیرد. پیشرو بودن شهرداران در اداره هوشمند شهر باعث شده دولت های محلی در این شهرها همواره برای هر نوع چالش و مشکل فنی یا مالی استارت آپ ها از قبل تدارک لازم را دیده باشند و جلوتر از نوپاها برای هدایت بهتر آنها حرکت کنند. شهرهای امروز با چالش های متعدد و آینده ای مبهم روبه رو هستند. یافته های پژوهشگران نشان می دهد جمعیت رو به رشد، زیرساخت های قدیمی و تغییرات آب وهوایی از مهم ترین ریسک هایی هستند که شهرهای جهان را تهدید می کنند. در حال حاضر ۷۰ درصد از شهرهای جهان با پیامدهای تغییرات آب وهوایی مواجه شده اند. با توجه به اینکه پیش بینی می شود تا سال ۲۰۵۰ حدود ۷۰ درصد از جمعیت جهان در نواحی شهری زندگی کنند، سرمایه گذاری در تکنولوژی های شهری و به دنبال آن ایجاد شهرهای هوشمند برای اطمینان از آینده ای پایدار و سکونت پذیر ضروری است. نوآوری و راه حل هایی که تکنولوژی های شهری با خود به همراه دارند به طور مستقیم به چالش های شهری شدن رسیدگی می کنند.

این فناوری ها راه حل های جدیدی برای تولید غذای مورد نیاز شهروندان، تامین آب سالم، مدیریت پسماند، ارتقای حمل ونقل و تخفیف ترافیک و آلودگی هوا ارائه می کنند، راه حل هایی که بر محل زندگی، استراحت، مطالعه و کار ما اثر می گذارند و نقش اطلاع رسان و حمایت کننده برای شهروندان و ارائه کنندگان خدمات شهری دارند.  پرسش اینجاست، چه کسی باید در نقش متولی این تحولات ظاهر شود؟ به گزارش گروه اقتصاد بین الملل روزنامه «دنیای اقتصاد» تجربه نشان داده است و اقتصاددانان اذعان دارند ورود انحصاری بخش دولتی به عنوان موتور پیشران فعالیت های اقتصادی با ناکارآمدی های متنوع مختص به خود، هر چند با حصول موفقیت های موقت، در نهایت محکوم به شکست است. در مقابل بخش خصوصی با انگیزه و اهداف مختص به خود، نوعی سازگاری ذاتی و نانوشته با فعالیت های اقتصادی دارد. در این رابطه بازیگران خصوصی جاافتاده و اغلب با سرمایه های هنگفت شاید پاسخ اصلی پرسش بالا باشند. این گروه از کسب وکارها تاکنون تلاش هایی قابل قبول برای توسعه جوامع پایدار داشته اند، تلاش هایی که هرچند ناکافی بوده اند. شاید یکی از دلایل این امر، همسو نبودن انگیزه های به بلوغ رسیده ها با چالش های نوظهور باشد. در عوض، نسل جدید بخش خصوصی که در قالب استارت آپ ها و کارآفرینان نوآور معرفی می شوند، نگاه و دغدغه هایی متفاوت نسبت به موضوعات جوامع امروز دارند. البته در این زمینه نیز چالشی وجود دارد و آن هم فراهم نبودن شرایط ورود یا رشد این استارت آپ ها است. گرچه ناکارآمدی دولت به عنوان یک بازیگر اقتصادی بر همگان عیان است، اما نمی توان نقش نهادی بی بدیل او را در مدیریت فعالیت های اقتصادی نادیده گرفت. دولت ها به عنوان متصدی منابع ملی، مرجع قانون گذار و نهاد سیاست گذار باید به مانند کودکی تازه به راه افتاده، دست استارت آپ های نوپای اقتصاد را بگیرند. البته موقت بودن این حمایت ها تا زمان سرپاشدن تازه واردان شرط است، وگرنه بلایی خانمانسوز نظیر تجربه داخلی شرکت های خودروساز به جامعه تحمیل خواهد شد. در این رابطه در گزارش پیش رو نگاهی می اندازیم به کم و کیف حمایت کلان شهرهای پیشگام جهان از استارت آپ های حوزه شهری، الگوهایی که حمایت هایی تمام عیار از کارآفرینان باانگیزه و مستعد کم بضاعت دارند.

 ۹ هزار استارت آپ شهری در نیویورک

برنامه ریزان شهری نیویورک تلاشی شبانه روزی دارند تا از قطب اقتصادی دنیا، مدلی جهانی از شهر هوشمند، پایدار، منعطف و سکونت پذیر بسازند. این مهم با سرمایه گذاری گسترده در برنامه ها، پروژه ها، فضاها، دسترسی ها، منابع و ارتباطات – برای هر یک از ۵ بخش این شهر – در حال انجام است. مدیران این شهر خود را موظف می دانند فضا و منابع موردنیاز شرکت ها را برای جذب و پرورش استعدادها، انجام و توسعه تحقیقات، ایجاد ارتباط میان سرمایه گذاران و کارآفرینان، به کارگیری تکنولوژی های جدید آزمایشی و راه حل های کارآمد فراهم سازند. از شرکت های کوچک فعال در هر یک از ۵ بخش این شهر گرفته تا شرکت های درحال رشدی که به تکنولوژی های آزمایشی خود چشم دوخته اند، نهادهای آکادمیک و حتی گروه های اجتماعی که امید دارند از منافع اقتصادی فناوری های جدید بهره مند شوند، همگی توسط نهادهای سیاست گذار شهر نیویورک حمایت می شوند.

بر این اساس در سال ۲۰۱۵، سازمان «همکاری توسعه اقتصادی شهر نیویورک (NYCEDC)» طرحی جامع را با عنوان «اربن تک ان وای سی» راه اندازی کرد که طی آن قرار شد به منظور رسیدگی به اصلی ترین چالش های شهری در بخش هایی همچون انرژی، پسماند، حمل ونقل، کشاورزی و آب، حمایت هایی همه جانبه از کارآفرینان و نوآوران صورت گیرد. این سازمان که نهاد مرجع توسعه اقتصادی شهر نیویورک محسوب می شود، در سال ۲۰۱۶ و در بستر طرح مذکور توانست با همکاری شرکت روباتیک «نیو لب» و پارک فناوری «گرند سنترال تک»، دو «قطب رشد فناوری شهری» را در مناطق بروکلین و منهتن ایجاد کند. بر این اساس در قلب اصلی ترین مرکز اقتصادی جهان، فضایی به مساحت ۱۰ هزار متر مربع برای استارت آپ های هوشمند شهری و شرکت های تکنولوژی پاک و سریع الرشد در نظر گرفته، و منابع مورد نیاز در اختیار آنها قرار داده شد.بیل د بلاسیو، شهردار نیویورک، درخصوص این طرح می گوید: «برای رسیدگی به چالش های آینده و دستیابی به اهداف، شهرمان نیاز به درخشان ترین ذهن ها و ایده ها دارد. اهمیت این طرح [اربن تک ان وای سی] نیز به همین خاطر است. با فراهم کردن منابع و فضایی که استارت آپ های بااستعداد برای رشد نیاز دارند، در واقع تنها به تعهداتی که به کارآفرینان، نوآوران و نیویورک هوشمندتر و مجهزتر داریم عمل می کنیم.» بر اساس مطالعات صورت گرفته، این سیاست گذاری ها موجب شده امروز نیویورک – با ۹ هزار استارت آپ در مجموع به ارزش ۷۰میلیارد دلار، و بیش از ۱۰۰ پارک علم و فناوری شتاب دهنده شرکت های تکنولوژیک نوپا، که تعداد قابل توجهی از آنها در عرصه توسعه شهری فعالیت دارند- در انقلاب شهرهای هوشمند پیشگام شود.

 استارت آپ ۴۵ دقیقه ای در لیسبون

در سال های اخیر لیسبون، پایتخت پرتغال و شهر واگن های برقی زردرنگ، توانسته است خود را به عنوان بهشت کارآفرینان جهان معرفی کند. اما چطور به دنبال دوره ای از بی ثباتی اقتصادی و بحران های مالی ناحیه یورو، این شهر تاریخی اروپا به چنین موفقیتی دست یافته است؟ برای پاسخ به این پرسش باید نگاهی کنیم به طرح مبتکرانه سال های نه چندان دور شورای این شهر.در سال ۲۰۱۱ آنتونیو کاستا، شهردار وقت لیسبون و نخست وزیر امروز پرتغال، نخستین «کمیته عمومی» این کشور را ایجاد کرد. وظیفه اصلی کمیته عمومی شورای شهر لیسبون، به عنوان بازوی اجرایی دولت، تمرکز بر رشد اقتصادی و تشویق سرمایه گذاری، نوآوری و کارآفرینی در پایتخت پرتغال بوده است.از آن زمان تاکنون این نهاد با بودجه سالانه ۵۰۰ میلیون یورویی و حدود ۷۰ کارمند خبره، استراتژی های جاه طلبانه ای را برای تبدیل لیسبون به قطب تکنولوژی و نوآوری اروپا پی ریزی کرده است. در سال ۲۰۱۵ این شهر ساحلی قاره سبز توانست جایزه سال «منطقه نوآورانه اروپا» را به عنوان قطب کسب وکارهای حاشیه اقیانوس اطلس و وادی مبادلاتی آمریکا، اروپا و آفریقا دریافت کند. پائولو سوئیرو دی کاروالیو، مدیر بخش اقتصادی و نوآوری کمیته عمومی با برشمردن ویژگی های جغرافیایی، سیاسی و علمی شهر لیسبون، در این رابطه می گوید: «با توجه به ظرفیت های موجود ضروری است تا لیسبون در عرصه بین المللی رقابت کند. ما موقعیت جغرافیایی و ژئوپلیتیک قدرتمندی داریم، شهری دانشگاهی هستیم، و از جمعیت خلاق و مهارت های کارآفرینی بسیار بالا برخورداریم.»

به گزارش شرکت رسانه ای «استارت آپ گاید»، یکی از دلایل موفقیت اکوسیستم استارت آپ ها در شهر لیسبون، اجرای طرح های ابتکاری همچون «شرکت به موقع» بوده است. به موجب این طرح، یک کسب وکار را می توان به طور رایگان ثبت و با حداقل سرمایه در کمتر از ۴۵ دقیقه تاسیس کرد. به علاوه سازمان های دولتی متنوعی در پرتغال وجود دارد که تنها با یک کلیک، می توان روی حمایت رایگان آنها حساب باز کرد. بر این اساس خدماتی همچون «ابتکار لیسبون» حمایت های لازم را از شرکت های کوچک برای برداشتن نخستین گام های شروع یک کسب وکار به عمل می آورند، و طرح «سرمایه گذاری لیسبون» که طیف گسترده ای از امکانات و خدمات، از مشوق های مالی و نیروی کار گرفته تا فضاهای اداری را در اختیار شرکت های بزرگ قرار می دهد.  البته با وجود تلاش ها برای بسیج منابع داخلی و بهره مندی از استعدادهای محلی، کمیته عمومی شهر لیسبون به خوبی به اهمیت جذب سرمایه گذاری خارجی واقف است، عاملی که سهمی ۳۰ درصدی از مجموع سرمایه گذاری های این شهر دارد.بر اساس گزارشی که «فوربس» اوایل امسال منتشر کرد، به منظور تقویت سرمایه گذاری خارجی در استارت آپ ها، دولت پرتغال «صندوق سرمایه گذاری خطرپذیر» ۲۰۰ میلیون دلاری را راه اندازی کرده است. این درحالی است که مشوق های مالیاتی جذاب شهر لیسبون، یکی از اصلی ترین موتورهای رشد اقتصاد پرتغال از سال ۲۰۰۰ میلادی به شمار می رود.

 شهرداری لندن وقف استارت آپ ها

بدون شک، لندن نقطه ای استثنایی در جهان برای راه اندازی استارت آپ است. سومین قطب بزرگ تکنولوژی دنیا و پیشگام استارت آپی در اروپا، به خاطر جامعه ای پویا، تمرکز بالای سرمایه و شمار زیاد استعدادهای بین المللی شهرت یافته است. پایتخت انگلیس هیچ کمبودی در زمینه شتاب دهنده کسب وکارهای نوپا و رویدادهای تکنولوژی ندارد، امری که باعث شده پررونق ترین اکوسیستم استارت آپی را در جهان دارا باشد.رشد جمعیت شهر لندن ادامه دارد و پیش بینی می شود تا سال ۲۰۴۱ به ۸/ ۱۰ میلیون نفر برسد. مدیریت پایتخت به این اندازه چالش برانگیز است و نیاز به تفکرات هوشمند و تکنولوژی های مدرن دارد. بر اساس برآوردها حجم سفرهای روزانه این شهر به حدود ۶ میلیون سفر در آینده خواهد رسید. به علاوه لندن یکی از پربازدیدترین شهرهای جهان است و مدیران شهری برای دهه ها تلاش کرده اند با توسعه راه حل های پیشرفته به تقاضای حمل ونقل این شهر پاسخ دهند. هرچند سیستم حمل ونقل عمومی دائما ارتقا می یابد اما هنوز نیز چالش هایی برای ارتباطات شهروندان وجود دارد، همچون ازدحام و ترافیک بیش از حد در زمان های اوج و نبود گزینه های در دسترس کافی.  لذا در مارس ۲۰۱۸ سازمان «حمل ونقل برای لندن» با همکاری شرکت آلمانی «بوش» که قدمتی ۱۳۰ساله در نوآوری دارد و شرکت «نایترس (نیتروژن)» که اولین پلت فرم جهانی برای تقویت همکاری میان استارت آپ ها و بخش دولتی محسوب می شود، پروژه ای آزمایشی را تحت عنوان «لندن کانکتری» در یکی از محله های این شهر به اجرا در آورد. این پروژه با فضایی کاملا نوآورانه خود را وقف حمل ونقل شهری کرده است و با همکاری میان اعضا و شرکا سعی دارد راه حل هایی هوشمند و کارآمد برای حل چالش های حمل ونقلی لندن و سایر کلان شهرهای جهان ارائه کند. در واقع این طرح با محوریت همکاری واقعی میان استارت آپ ها، کسب وکارهای کوچک، شرکت های بزرگ و دولت ها بنا نهاده شده است.

فراتر از فضای اداری، «لندن کانکتری» اکوسیستمی مشارکتی و یکپارچه حول شبکه سازی و راه حل یابی برای مشارکت کنندگان فراهم می کند که مدلی است جدید از کارکردن در عصر ارتباطات. اما چطور؟ برای استارت آپ های تازه وارد، این فضا تیمی از متخصصان را در جمع اعضای خود دارد که نوآوری های اثربخش ارائه می کنند. بنابراین در راستای بهبود کیفیت زندگی به ویژه بخش حمل ونقل، در «لندن کانکتری» هر نیازی که مشارکت کنندگان در این طرح – اعم از سرمایه گذاران، استارت آپ ها، کسب وکارهای کوچک، متوسط و بزرگ، سازمان ها و بخش دولتی- برای موفقیت و رونق کسب وکارهای خود نیاز داشته باشند فراهم می شود.